ستاره‌شناسان برای نخستین بار با استفاده از یک مجموعه تلسکوپ رادیویی موفق شدند سیاره‌ای فراخورشیدی کشف کنند که به دور ستاره‌ای کوچک می‌گردد.
اهمیت این کشف از آن‌جاست که برای نخستین بار توسط یک تلسکوپ رادیویی انجام می‌شود. طی چند دهه‌ی اخیر دانشمندان با استفاده از روش‌های گوناگون، هزاران سیاره‌ی فراخورشیدی را کشف کرده‌اند. برای مثال «روش گذر» از روش‌های پر استفاده‌ای است که توسط رصدخانه‌هایی مانند کپلر (Kepler) و تس (TESS) به‌کار گرفته می‌شود. یا «روش انتقال به سرخ» که نور دریافتی از ستاره‌ی دوردست را به دقت پایش می‌کند.
به جز این دو روش، روشی دیگر به نام «اخترسنجی» (Astrometry) نیز وجود دارد. در این روش ستاره‌شناسان جلو و عقب رفتن یک ستاره را زمانی که به دلیل گرانش هر یک از سیاره‌هایش جابه‌جا می‌شود، رصد می‌کنند. این روش اندازه‌گیری دقت بسیار بالایی نیاز دارد و به همین دلیل خیلی استفاده نمی‌شود.
در روش اخترسنجی یک ستاره در بازه‌ی زمانی چند ماه یا حتی چند سال با دقت بسیار بالا رصد می‌شود. اما برخلاف روش گذر یا انتقال به سرخ، این روش بیشتر به ستاره‌های پرجرم و سیارات با مدارهای طولانی حساس است. چیزی که انجام آن برای روش‌های دیگر دشوار است.
اخیراً ستاره‌شناسان با استفاده از «آرایه‌ی خط پایه‌ی بسیار بزرگ» (Very Long Baseline Array) که یک تلسکوپ رادیویی است، ستاره‌ی TVLM 513-46546 را مورد مطالعه قرار داده‌اند. این ستاره یک کوتوله‌ی بسیار سرد است که کم‌تر از یک دهم خورشید جرم دارد و در صورت فلکی گاوران (عوّا) به فاصله‌ی ۳۵ سال نوری از زمین قرار گرفته است.
دانشمندان با استفاده از تلسکوپ رادیویی VLBA، بیش از یک سال و نیم این ستاره را رصد کردند. سرانجام آن‌ها موفق شدند راز جالب این ستاره را بیابند. یک سیاره در ابعاد زحل به دور این ستاره می‌گردد اما مدار گردش آن از فاصله‌ی گردش عطارد به دور خورشید کم‌تر است!
با توجه به این‌که اجزای این تلسکوپ رادیویی، بیش از ۵ هزار مایل (۸ هزار کیلومتر) از هم فاصله دارند، می‌تواند به توان تفکیک عالی دست یابد و امکان انجام این شاهکار نجومی را داشته است.
اگرچه ستاره‌شناسان امیدوار به کشف یک سیاره بودند اما انتظار داشتند سیاره بسیار پرجرم‌تر باشد و در فاصله‌ای دورتر پیرامون ستاره بچرخد. زیرا روش اخترسنجی در محدوده‌ی مورد انتظار بهتر نتیجه می‌دهد.
اما اکنون یک سیاره‌ی زحل-مانند کشف شده که پیرامون ستاره‌ای کوچک می‌گردد. این برای نخستین بار است که یک تلسکوپ رادیویی چنین چیزی یافته و بدین ترتیب دسته‌ی جدیدی در سیارات فراخورشیدی باز خواهد شد.
عکس کاور: طرحی از سیاره‌ی تازه کشف شده (در جلوی تصویر) که به دور ستاره‌ی کوتوله‌ی خود می‌گردد.
Credit: Luis A. Curiel Ramirez
منبع: Universe Today
